SERVICE Blog – Campussen en science parks: de nieuwe trend met de groeiende economie

Editie: 26

Published on: 05 december 2018

In deze nieuwe rubriek ‘SERVICE Blog’ introduceren wij als redactie een onderwerp dat actueel is in de vastgoedwereld. Wij stellen enkele vragen die vervolgens worden beantwoord door een expert ten aanzien van het betreffende onderwerp. Hiermee proberen wij op een informele manier door middel van ons online platform een discussie op gang te brengen.


Samen met het groeien van de economie is er een nieuwe trend ontstaan: de werkgelegenheid op de campussen en science parks in Nederland groeit met een rap tempo. Bij de bedrijven op de zeventien al langer bestaande campussen en science parks in Nederland groeide de werkgelegenheid in de periode medio 2014 – begin 2018 met 22 procent, tot een totaal van 47.000 arbeidsplaatsen. Ter vergelijking, de werkgelegenheid van de gemeenten waar deze parken liggen groeide in dezelfde periode met 6 procent. Dit blijkt uit onderzoek van Buck Consultants International (BCI) in opdracht van het ministerie van Economische Zaken en Klimaat en het Netwerk Kennissteden Nederland (Buck Consultants International, 2018).

Campussen en science parks blijken een gewilde plek voor het vestigen van bedrijven, want ook het aantal bedrijven groeide op deze parken in dezelfde tijd met 30 procent. Voor nieuwe bedrijven – startups, Nederlandse bedrijven en bedrijven uit het buitenland – blijken de campussen en science parks een stimulerende en innoverende omgeving. Zelfs als de nieuwe bedrijven (nog) geen directe link hebben met de universiteit of het science park, blijkt het toch interessant om zich er te vestigen (Buck Consultants International, 2018).

Figuur 1: Overzicht 35 campussen naar ontwikkelingsfase

In totaal zijn er 82 campussen/campusinitiatieven aan te wijzen in Nederland, waarvan er door Buck Consultants International in hun onderzoek 35 als ‘volwaardige’ campussen zijn geclassificeerd. Op de bijgaande kaart is te zien dat tien campussen volwassen zijn, wat betekent dat ze een bewezen aantrekkingskracht hebben op bedrijven. Naast deze bestaande campussen zijn er nog zeven in de groeifase, twaalf campussen in de opstartfase en plannen voor zes nieuwe campussen. Momenteel zijn de High Tech Campus Eindhoven, Leiden BioScience Park en Kennispark Twente de grootste van de groep ‘volwassen’ campussen. De campussen van Groningen en Wageningen zijn de grootste groeiers in deze groep (Buck Consultants International, 2018).

Kijkend naar onze eigen campus – de campus van de Technische Universiteit Eindhoven, die bovendien ook op de lijst van al volwassen campussen staat – blijkt ook dat samenwerking tussen bedrijven en studenten populair is. Zo kwam midden oktober naar buiten dat er vanuit Hurks Vastgoed interesse is in de grond van de huidige sportvelden van het Studenten Sportcentrum. Door de sportvelden te verplaatsen naar de grond waar het Paviljoen gestationeerd is, komt er plek vrij voor een gebouw waar bedrijven en laboratoria kunnen samenwerken met studenten van de Technische Universiteit Eindhoven en Fontys Hogescholen. Zo stelt initiatiefnemer Hurks op basis van onderzoek: “er is vooral behoefte aan een fysieke plek waar bedrijven en onderwijsinstellingen samenwerken aan onderzoek en innovatie.” Dit past bij het hele idee van de campussen en science parks: een samenwerkingsverband van bedrijfsleven en onderwijs waar wetenschappelijke vindingen naar de praktijk gebracht worden (Theeuwen, 2018).

BCI stelt in het onderzoek nog actiepunten op voor campussen en science parks om de innovatiekracht en economische meerwaarde nog meer te benutten. De ontwikkeling van nieuwe gebouwen en researchfaciliteiten moet zorgen voor het aantrekken van nog meer nieuwe bedrijven. Actieprogramma’s zouden moeten wijzen op de specifieke kansen van de campussen om zo meer internationale kenniswerkers naar Nederland te halen (Buck Consultants International, 2018).

Uiteindelijk moeten volgens BCI de campussen een herkenbare plaats in het kennisinnovatie-, bedrijven- en topsectorenbeleid van het kabinet krijgen. Ondanks het verschil tussen de campussen en science parks, is alleen al  het weten wie, wat op welke manier doet een toegevoegde waarde. De innovatie en samenwerking van de bedrijven wordt zo bevorderd.

De hamvraag in deze context is natuurlijk of de recente ontwikkeling van science parks en campussen zich doorzet, of zijn er mogelijk andere vormen van samenwerking boven komen drijven?

Reactie Benny Ng:

Sinds 2010 heeft het werk van Buck Consultants International rondom de inventarisatie van campussen in opdracht van het Ministerie van Economische Zaken locaties zoals de High Tech Campus Eindhoven, Utrecht Science Park en Amsterdam Science Park letterlijk op de kaart gezet. Zowel publieke als private partijen hebben interesse in de voordelen die campussen en science parks bieden. Zo hebben de overheden baat bij versterking van onze kenniseconomie, regionale ontwikkeling van (krimp)gebieden en het verhogen van de internationale allure. Voor pensioenfondsen bestaat er zelfs een wil voor een gezamenlijk fonds voor campusvastgoed (Vastgoedmarkt, 2016). Voor bedrijven ontstaan er veel vestigingsmogelijkheden volgens Buck Consultants International met 35 campusprojecten in heel Nederland.

De inventarisatie van BCI is waardevol, omdat we hiermee inzicht verkrijgen in de ontwikkeling van campusprojecten in Nederland. Verschillende key performance indicators, zoals groei van nieuwe startups en banen in en rondom campussen geven een rooskleurig beeld. Daarnaast worden elf succesfactoren benoemd rondom de organisatie en ontwikkeling van campussen (Buck Consultants International, 2018). Met het aanduiden van succesfactoren is naar mijn mening de eerste stap gezet naar efficiënte campusontwikkeling en management. De volgende stap zou zijn het kwantificeren van hoeveel men aan ‘deze knoppen’ moet draaien.

In essentie zijn campussen een beleidsmiddel om netwerken tussen partijen te stimuleren op plekken waar deze samenwerking anders niet zou plaatsvinden met als ultieme doel het verhogen van economische ontwikkeling via innovatie-gerelateerde activiteiten (Edler & Georghiou, 2007). Het inzetten van vastgoed en dienstverlening voor het stimuleren van innovatie-output bij campusbewoners zoals meer ideeën, patenten en nieuwe producten en diensten, wordt opgemerkt als een van de grootste uitdagingen bij campussen. Verder is een belangrijk uitgangspunt voor kennisintensieve partijen dat het intellectueel eigendom niet gemakkelijk ontvreemd kan worden door het ontwerp van de faciliteiten. Hierbij is er dus een noodzaak van zowel onderzoeksfaciliteiten voor elke individuele organisatie als gedeelde voorzieningen voor het stimuleren van interactie tussen verschillende partijen. De mogelijke configuratie van vastgoed (hardware) en dienstverlening (software) is namelijk talloos, waarbij het ene statischer en kostbaarder is om aan te passen dan het ander (Etzkowitz & Zhou, 2018). De mogelijke kloof tussen vraag vanuit huurders en aanbod van vastgoed en diensten kan leiden tot het falen van beleidsdoelen en het negatief beïnvloeden van bedrijfsprestaties (Albahari et al., 2018).

Voor onze TU/e campus zou de concentratie van nieuwe bedrijvigheid (N) ter hoogte van de sportvelden geen slecht idee zijn. Op dit moment zijn aan de oostzijde (midden)kleine bedrijven gevestigd in de bedrijfsverzamelgebouwen Twinning Center (T) en Catalyst (C). Hoewel de oostzijde goed bereikbaar is voor autoverkeer via de insulindelaan oogt dit gebied meer als ‘de achterkant’ van de campus voor de buitenwereld. Dit is natuurlijk jammer voor bedrijven die op zoek zijn naar legitimiteit of prestige door hun locatie op de campus. Voor partijen die zich richten op state-of-the-art Research & Development activiteiten moeten de geschikte specialistische faciliteiten, zoals laboratoria, clean rooms en expertise beschikbaar blijven. Daarnaast zal de TU/e op zoek moeten gaan naar grote researchpartijen met het vertrek van TNO. Het voormalige pand van TNO is verkocht aan Fontys Hogescholen (F) en zal plaats bieden aan alle technologische opleidingen van deze hogere onderwijsinstelling (TU/e, 2018b). Wellicht geeft een glorieuze entree aan de John F. Kennedylaan voor bedrijven een nieuwe impuls voor de valorisatie van academische kennis. Een verbinding tussen de bedrijvigheid aan de west- en oostzijde is naar mijn mening een belangrijk aandachtspunt voor mogelijke interactie en kennisdelen tussen de gebieden. Op deze wijze wordt aan de zuidzijde de gedachte van de compacte campus nog steeds gehandhaafd en bouwt de TU/e aan een krachtig gebied waar wetenschap en industrie samenkomen (Adriaansens et al., 2012).

 

Figuur 2: Campuskaart (TUe, 2018a, met eigen bewerking)

Bronvermelding

Adriaansens, G., Schlatmann, M. A. H., Strick, W. H., Kruijf, M., Rapp, C. (2012). Masterplan TU/e Science Park. Eindhoven: Technische Universiteit Eindhoven.

Albahari, A., Klofsten, M., Rubio–Romero, J. C. (2018). Science and Technology Parks: a study of value creation for park tenants. The Journal of Technology Transfer 1 – 17. https://doi.org/10.1007/s10961-018-9661-9

Buck Consultants International (2018). Inventarisatie en meerwaarde van campussen in Nederland. Den Haag, 5 juni 2018.

Edler, J., Georghiou, L. (2007). Public procurement and innovation—Resurrecting the demand side. Research Policy 36, 949–963. https://doi.org/10.1016/j.respol.2007.03.003

Etzkowitz, H., Zhou, C. (2018). Innovation Incommensurability and the Science Park. R&D Management 48(1), 73–87. http://dx.doi.org/10.1111/radm.12266

Theeuwen, M. (2018, oktober 17). Hurks wil bouwen op TU/e Campus in Eindhoven. Eindhovens Dagblad. Opgeroepen op oktober 23, 2018, van https://www.ed.nl/eindhoven/hurks-wil-bouwen-op-tu-e-campus-in-eindhoven~ac48a4ce/

TU/e (2018a). Accessibility, route and map TU/e Campus. Verkregen op 4 december 2018 via: https://www.tue.nl/en/our-university/about-the-university/accessibility-tue-campus/accessibility-route-and-map-tue-campus/map/

TU/e (2018b). Technische opleidingen Fontys komen over ruim een jaar naar TU/e-campus. Verkregen op 4 december 2018 via: https://www.tue.nl/nieuws/nieuwsoverzicht/technische-opleidingen-fontys-komen-over-ruim-een-jaar-naar-tue-campus/

Vastgoedmarkt (2016, december 12). Vastgoedfonds voor drie grote campussen. Verkregen op 5 november 2018 via: https://www.vastgoedmarkt.nl/beleggingen/nieuws/2016/12/vastgoedfonds-voor-drie-grote-campussen-10193012

Mail the editors