Hoe verwachten woningcorporaties te gaan voldoen aan het Klimaatakkoord?

Editie: 28 - CRISES

Published on: 17 mei 2021

---

Duurzaamheidsbeleid

Het duurzaamheidsbeleid van Trudo is onderverdeeld in vier dimensies: bestaande voorraad, nieuwbouw, mensen, en de woonomgeving. Per onderdeel wordt beschreven wat er nog moet gebeuren, hoe dit gedaan moet worden en wat er al gedaan is.

Figuur 1: Duurzaamheidsbeleid Trudo (Trudo, 2021)

Een volledig energieneutraal huis wekt zelf energie op die nodig is voor verwarmen en koelen, water, verlichting, en alle andere apparaten in huis. De nieuw gebouwde woningen zullen een EPC van 0 moeten hebben. Binnen de trend van circulair bouwen, zullen volledig nieuwe technieken een rol gaan spelen. De manier van ontwerpen, produceren, bouwen en beheren zullen allen een andere aanpak krijgen. 

Samen met het plan om voor 2050 de volledige bestaande woonvoorraad aardgasvrij te krijgen, wil Trudo de woonlasten van de huurders proberen te verlagen. Om dit doel te bereiken, wordt er eerst gekeken naar welke woningen gesloopt zullen worden, om vervolgens vervangen te worden door duurzame, aardgasvrije nieuwbouwwoningen. De overige woningen zullen gefaseerd verduurzaamd worden. Deze woningen zullen in een eerste stap beter worden geïsoleerd om de woonlasten te verlagen. Voor het aanpakken van energieneutraal wonen worden verschillende mogelijkheden bekeken. Zo worden zonnepanelen ingezet voor het opwekken van “gebouwgebonden verbruik”. Bij appartementen is het plaatsen van zonnepanelen minder effectief doordat het dakoppervlak per appartement maar beperkt is. Hiervoor wordt gekeken naar andere oplossingen. Een voorbeeld daarvan kan het plaatsen van een PowerNEST zijn, dit is een windturbine met zonnepanelen, zie afbeelding 2. Als pilot worden deze geplaatst op het dak van Haasje Over, het bruggebouw op Strijp-S wat bestaat uit een woontoren van 70 meter hoog en een woonbrug van twee verdiepingen. Het behalen van een EPC van 0 zal niet lukken, wel wordt er op deze manier onderzocht hoe er meer duurzame energie opgewekt kan worden per m2 dak.

Figuur 2: Voorbeeld van een PowerNEST (IBIS Power, 2021)

Het plan is om alle woningen voor 2030 te voorzien van zonnepanelen en isolatie. Op dit moment zijn zo’n 1200 eengezinswoningen voorzien van zonnepanelen. De laatste stap in Trudos gefaseerde verduurzamingsaanpak bestaat uit het vervangen van de installaties voor verwarming en warm tapwater door aardgasvrije varianten. Daarmee wordt tot 2030 op kleine schaal geëxperimenteerd. Tussen 2030 en 2050 zal die aanpak worden opgeschaald. 

Hieronder is een tijdlijn te zien met de plannen van Trudo uitgewerkt en de verwachtte tijd die nodig zal zijn om de plannen volledig uit te voeren.

Figuur 3: Tijdlijn plannen Trudo (Trudo, 2021)

Verder wordt er ook gekeken naar de mogelijkheden om grootschalig energie op te wekken en meerdere woningen hiermee te voorzien. Ook zullen experimenten met verschillende (installatie)technieken uitwijzen waarmee woningen het beste aardgasvrij verwarmd kunnen worden, om vervolgens in een latere fase ook de installaties voor verwarming en warm tapwater te vervangen voor een aardgasloze variant. Deze pilotprojecten bestaan onder meer uit infraroodverwarming in plafond en/of vloer  en verschillende typen warmtepompen.

Uitdagingen

Een van de problemen waar veel woningcorporaties mee worstelen zijn de kosten van de verduurzaming. De kosten om een sociale huurwoning volledig gasloos en CO2-neutraal te krijgen komen neer op ongeveer €30.000 per woning (ABF Research, 2020). Op dit moment bezit Trudo ongeveer 5000 huurwoningen, wat zou neerkomen op een totale kostensom van 150 miljoen euro. Deze kosten komen bij de kosten voor het realiseren van andere doelstellingen van Trudo zoals beschikbaarheid (meer woningen), betaalbaarheid en het realiseren van aantrekkelijke plekken. Door alle investeringen die hiervoor nodig zijn te spreiden over een lange periode en gebruik te maken van de maximale investeringscapaciteit die zij als corporatie hebben, verwachten ze deze ambities toch waar te kunnen maken.

Een ander probleem om de klimaatdoelen te halen, is het tekort aan vakmensen binnen de techniek. Dit hebben onderzoekers van Ecorys berekend, in opdracht van de Nederlandse Vereniging Duurzame Energie (NVDE). Dit houdt in dat de verduurzaming van onder andere woningen hierdoor vertraging op zal lopen (Trouw, 2021). Op dit moment ervaart Trudo hier nog geen problemen. Zij werken samen met vaste partners, wat als voordeel voor deze partners is dat zij een meerjarige zekerheid hebben over werk (ook in slechte tijden). “In ruil” geven zij Trudo voorrang bij de uitvoering van werken, boven andere opdrachtgevers. Mocht er op de lange termijn toch problemen ondervonden worden met een tekort aan vakmensen, dan zal dit voor meerdere partijen een probleem zijn en zal er gezamenlijk (met de politiek) gezocht worden naar een oplossing.

De bestaande woningvoorraad is niet ontworpen en gebouwd met hergebruik van bouwdelen als uitgangspunt, om deze reden zal er voornamelijk gefocust worden op het minimaliseren van de afvalstromen. Daarnaast zijn tot nog toe de keuzes met betrekking tot onderhoud en reparaties voornamelijk gedaan op basis van snelheid en kosten. Hierdoor zullen deze processen volledig moeten worden herzien. Het doel zal zijn om uiteindelijk zoveel mogelijk gebruik te maken van tweedehands materialen, onder het motto recycle, repair & remanufacture, en re-use. Zo kunnen houten balken uit de sloop gerecycled worden tot nieuwe kozijnen, en kan sanitair worden gerepareerd en hergebruikt worden. Omdat het circulair bouwen nog in de beginfase zit, wordt er op dit moment vooral op kleine schaal getest met de verschillende mogelijkheden, zowel in de nieuwbouw als bestaande bouw.

Overige stakeholders

Om de verduurzaming te versnellen  en kosten te verminderen, hebben in Eindhoven de gemeente, huurders en corporaties zich verenigd in een duurzaamheidspact. Daarbinnen wordt via verschillende projecten aan deze opgave samengewerkt. Deze samenwerking zal ervoor zorgen dat de kosten naar onderzoek verdeeld kan worden en er dus ook sneller ontwikkelingen in verduurzaming zullen plaatsvinden. 

Een ander belangrijk element, in het verduurzamen van woningen, zijn de gebruikers. Zij moeten zich bewust worden van klimaatverandering en de mogelijke gevolgen daarvan voor Nederland en haar inwoners. Om een bijdrage te leveren aan de bewustwording en het ontwikkelen van verandervaardigheden bij de bewoners, zal eerst gekeken moeten worden naar het gewenste gedrag. Hier gaat het om dat de bewoners meer gebruik zullen maken van energiebesparende middelen. In de toekomst zal gekeken worden hoe de kennis van sociale psychologie zich vertaalt naar een stappenplan waarmee mensen zich bewust worden van de energietransitie en de noodzaak tot het besparen van grondstoffen.

Ook zal er gekeken worden naar de woonomgeving. Dit met aandacht voor klimaatadaptatie en biodiversiteit, door bijvoorbeeld het toevoegen van groen in (semi)openbare ruimten. Groen draagt zowel bij aan de kwaliteit van het leven in de stad, als bij de klimaatadaptatie en watermanagement. Een groene leefomgeving draagt ook bij aan het welzijn van de bewoners. Bij nieuwbouwprojecten  wordt extra aandacht  besteed aan groen in (semi)openbare ruimten. 

Conclusie

Zoals beschreven, zijn er veel elementen waar Trudo en andere woningcorporaties nog onderzoek naar moeten doen, met name over hoe wonen nog efficiënter en duurzamer zou kunnen in de toekomst. Toch zal een juiste uitvoering en beleid een grote stap zetten, voor de woningcorporaties in Eindhoven, om voor 2050 volledig klimaatneutrale woningen te voorzien. De woningen zullen zelf energie opwekken voor verwarming, koeling en elektrische apparaten en de bouw van nieuwe woningen zal zo circulair mogelijk worden. 

 

Bronnen

ABF Research (2020). Maatschappelijke opgaven woningcorporaties. Geraadpleegd van https://opgaven.incijfers.nl/dashboard/dashboard/maatschappelijke-opgaven-woningcorporaties/ 

IBIS Power (2021). About PowerNEST. Geraadpleegd van https://ibispower.eu/powernest-2/ 

Rijksoverheid (2019). Klimaatverandering en gevolgen. Geraadpleegd van https://www.rijksoverheid.nl/onderwerpen/klimaatverandering/gevolgen-klimaatverandering 

Trouw (2021). ‘Ruim 20.000 extra mensen nodig voor klimaatdoelen’. Geraadpleegd van https://www.trouw.nl/duurzaamheid-natuur/ruim-20-000-extra-mensen-nodig-voor-klimaatdoelen~b1995045/?referrer=https%3A%2F%2Fwww.google.com%2F 

Trudo (2021). Duurzaamheid Trudo.

Mail the editors