Lectori Salutem
Editie: 28 - CRISES
Published on: 27 november 2020
Toen het Corona virus in Nederland begon door te breken en premier Rutte ons allemaal opriep om zoveel mogelijk thuis te werken, ging de TU/e abrupt dicht. Net als voor velen van u, was het ook voor mij een flinke verandering in mijn werkende leven. Maar toen ik eenmaal thuis een werkplek had ingericht, zag ik als werkplek onderzoeker ook meteen een mooie kans. Het grootste thuiswerk experiment van Nederland was spontaan begonnen. Dat kun je als werkplek onderzoeker natuurlijk niet ongemoeid laten! Na wat navragen, hoorde ik dat het Center for People & Buildings en ontrafelexperts Aestate ook al op stoom aan het komen waren om het thuiswerken te gaan onderzoeken. Dus sloegen wij de handen ineen om dit nieuwe, gedwongen fenomeen eens in kaart te gaan brengen. Daarbij sloot ook nog één van mijn “concullega’s” bij de vastgoedleerstoel aan de TU Delft aan. En zo ontstond het team achter het grootschalige WeWerkenThuis onderzoek (https://www.wewerkenthuis.nl/).
Duizenden medewerkers van diverse grote, met name publieke, kantoororganisaties vulden 9 weken lang een wekelijkse enquête in over hun ervaringen thuis. Een deel begon al in april, een deel een paar maanden later en een derde cohort is momenteel met deze enquête reeks bezig. In totaal leverde dit onderzoek daardoor een schat aan informatie op, die niet alleen de deelnemende organisaties helpt met het ondersteunen van hun mensen waar het knelt. Ook voor de wetenschap is deze rijke dataset een ongekende bron van informatie. Telewerken, zoals we het in de jaren 90 noemden, is namelijk niet nieuw en ook al wel eerder onderzocht, maar toen werkten deelnemers over het algemeen maar 1 of 2 dagen thuis. Nu werken we ineens volledig thuis en dan worden de ‘lasten’ van het thuiswerken natuurlijk al snel uitvergroot.
De komende periode gaan we deze dataset dan ook helemaal uitpluizen en tegen theorieën aanhouden over de mens en zijn/haar voorkeuren en gedrag. Wat voor nu een snelle analyse van de data al laat zien, is dat thuiswerken voor een hele boel mensen nieuw is. Lang niet iedereen werkte voor deze crisis überhaupt ooit thuis. Wellicht moeilijk voor te stellen voor diegenen die dit al heel normaal vonden, maar dat is dus niet voor elke kantoormedewerker het geval. Dit is niet eens altijd vanwege een baas die thuiswerken niet toestond. Er gaven ook deelnemer aan dat ze niet thuiswerkten omdat ze het prettig vinden om zichtbaar aanwezig te zijn op de werkvloer. Het grootste deel wil na deze crisis nu wel meer vanuit huis werken, maar waarschijnlijk maximaal een dag of twee.
Ondanks dat een groot deel van de deelnemers dus het thuiswerken tot op zekere hoogte lijkt te omarmen, is het belangrijk te realiseren dat dus niet iedereen (meer) wil gaan thuiswerken! Ook geeft slechts twee derde van de deelnemers aan dat de thuissituatie momenteel prettig is om thuis te kunnen werken. En slechts de helft is (zeer) tevreden over de beschikbare faciliteiten die thuiswerken ondersteunen. Daar zullen werkgevers dus ook rekening mee moeten houden en iets aan moeten doen, als ze thuiswerken willen verplichten. Meer dan 20% vindt bijvoorbeeld dat ze zich thuis slecht kunnen concentreren. Ik heb nu dan ook een afstudeerder op het thema ‘afleiding op de thuiswerkplek’ gezet, om te kijken wat deze afleiding precies veroorzaakt en of daar eventueel iets aan te doen zou zijn. Samen met ASML hopen we daar begin 2021 meer helderheid in te hebben. Wat we uit het WeWerkenThuis onderzoek al kunnen concluderen, is dat ongeveer een derde van de respondenten thuis geen aparte werk kamer waar ze niet gestoord worden door huisgenoten. Dus niet iedereen heeft een echte werkplek tot z’n beschikking.
Als je in detail naar die thuiswerkplek kijkt, komen hier nog meer issues naar voren die verder gaan dan een gebrek aan faciliteiten of een goede bureaustoel. Waar we op kantoor de laatste jaren veel aandacht zagen voor een healthy workplace, met groen, zit/sta-bureau’s, optimale verlichting en inspirerende kunst en kleuren, zien we dat thuis veel mensen niet eens een acceptabele, ‘standaard’ kantooromgeving kunnen evenaren. Van de deelnemers aan dit onderzoek, heeft slechts de helft planten staan in de ruimte waar ze werken. Zo’n tien procent heeft zelfs geen uitzicht naar buiten! Dus niet alleen de ergonomie is bij velen ver te zoeken (de toeloop bij fysiotherapeuten liep na maart al snel op), maar een breder palet aan wellbeing issues bij het thuiswerken vind ik zorgelijk. Momenteel lijkt vooral de mentale gezondheid in gevaar door het vele thuiswerken. Een grote component is hier waarschijnlijk het gemis aan sociale contacten, maar mogelijke speelt ook de fysieke werkomgeving een rol. Samen met een consortium aan bedrijven, ben ik toevallig net in januari een PhD-onderzoek gestart naar het fysieke kantoor in relatie tot de mentale gezondheid van medewerkers (zie https://www.officementalhealth.nl/). Door Corona nemen we ook hierin nu de thuiswerkplek mee.
Alle grote kantoororganisaties proberen momenteel beleid te bepalen over ‘hoe nu verder’. Hoe ziet het ‘kantoor van de toekomst’ er eigenlijk uit? Wie komt er nog naar kantoor en voor welke activiteiten? Zelf denk (en hoop!) ik dat iedereen straks weer naar kantoor komt. Misschien een dag minder dan voorheen, maar het kantoor heeft de mens zoveel te bieden. We doen er niet alleen de laatste roddels op en leren onze directe collega’s beter kennen, maar snuiven er onbewust ook de organisatiecultuur op. Door fysiek aanwezigheid voelen we ons deel van een groter geheel en waarschijnlijk daardoor meer betrokken bij de organisatie. Bovendien zijn er betere mogelijkheden voor mentorschap en socialisatie van nieuwkomers, wat beide heel moeilijk is op afstand. Dus mijn oproep aan kantoororganisaties hier is om het nieuwe beleid niet te overhaasten. Wacht nog even af tot de vele wetenschappelijke onderzoeken die sinds maart zijn opgestart, hun resultaten hebben laten zien. En betrek vooral ook je medewerkers in de besluitvorming over het nieuwe ‘nieuwe werken’!
Aangezien ik werkplek onderzoeker ben, heb ik mij daartoe beperkt in deze nieuwe introductie van dit nummer van het Service magazine. Maar de andere artikelen bekijken deze en andere crises momenten ook vanuit andere kanten. Ik wens iedereen dus veel leesplezier.
Rianne Appel-Meulenbroek
Universitair hoofddocent corporate real estate & workplaces
Mail the editors