Om goed te sturen, moet je kunnen zien; van een routekaart duurzaamheid naar integrale portefeuillesturing

Editie: 32 - Inner City Restructuring

Published on: 12 juni 2025

---

Het aantal verduurzamingsprojecten neemt daardoor fors toe, waardoor het voor bestuurders niet meer mogelijk is om in elk project individueel bij te sturen. Er is sturing nodig op programmaniveau. Een portefeuillesturingsmodel helpt om informatie over gebouwen concreet en abstract te maken en op programmaniveau besluiten te nemen. Dit hebben we nader beschreven in onze Whitepaper. Deze gaat nog verder dan dit artikel. We laten hierin bijvoorbeeld een dashboard zien dat alle gegevens van alle gebouwen in een portefeuille combineert. Dat dashboard is een praktisch hulpmiddel dat verduurzaming op korte én langere termijn uitvoerbaar, beheersbaar en meetbaar maakt.

 

Voor beslissers: visie en controle voor 2050

De klimaatdoelen voor 2050 lijken misschien ver weg, maar in de vastgoedsector betekent dit “morgen al”. De tijd om actie te ondernemen is nu, en organisaties zijn wettelijk verplicht om met cijfers aan te tonen dat ze de gestelde doelen behalen. Het dashboard voor portefeuillesturing biedt de inzichten die nodig zijn om het verduurzamingsproces te beheersen en op tijd bij te sturen. Het laat zien welke maatregelen nu en in de toekomst slim en haalbaar zijn en biedt duidelijkheid over de status van lopende en geplande projecten. Bestuurders, managers en vastgoedafdelingen kunnen op basis van deze informatie weloverwogen investeringsbeslissingen nemen en hun beleid afstemmen op de duurzaamheidsdoelen.

 

De urgentie van de klimaatdoelen

Klimaatverandering heeft al merkbare gevolgen: zware regenval, extreme hitte, stormen en droogte veroorzaken wereldwijd schade. Europese en Nationale regelgeving voor het energiegebruik en de duurzaamheid van gebouwen wordt steeds strenger.

Voor vastgoed betekent dit dat gebouwen die nu voldoen aan de wettelijke eisen, dit in de nabije toekomst waarschijnlijk niet meer zullen doen. De wetgeving wordt strenger, en gebouwen die niet voldoen aan de nieuwe normen mogen niet langer in gebruik blijven. Duurzaamheid is dan ook niet meer een keuze, maar een verplichting

 

Brede duurzaamheid

Duurzaamheid is een breed begrip geworden. Naast CO2-reductie spelen andere aspecten zoals circulariteit, gezondheid, biodiversiteit en een veilige werkomgeving een steeds grotere rol. Ook op deze gebieden wordt wetgeving steeds strikter, of is deze in de maak. Het verduurzamen van vastgoed betekent dus niet alleen het verminderen van energieverbruik, maar ook het verbeteren van de algemene duurzaamheidsprestaties van gebouwen.

 

Het belang van sturing op korte én lange termijn

Het behalen van de klimaatdoelen voor 2050 vereist een doordachte strategie. Naarmate de eisen strenger worden, zullen de maatregelen ingrijpender zijn en een groter aantal gebouwen betreffen. Een klimaatneutrale vastgoedportefeuille vereist stelselmatige sturing, met duidelijke doelen voor zowel de korte- als lange termijn. Dit betekent dat er continu gemonitord, bijgestuurd en inzicht gehouden moet worden op de voortgang van de verduurzaming.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Figuur 1 Schematische weergave van de afname van CO2 en de daarbij behorende toename van de te verduurzamen gebouwen. 

 

Een veelgebruikte aanpak is de portefeuilleroutekaart, die de komende vier jaar in kaart brengt welke gebouwen verduurzaamd moeten worden en met welk ambitieniveau. Het eerste doel is een CO2-reductie van minstens 55 procent in 2030 ten opzichte van 1990. In de praktijk zien we dat dit doel vaak behaald wordt door alleen de grootste uitstoters in een portefeuille aan te pakken. Dit zijn vaak een aantal grote, oudere gebouwen met de grootste energielekken. Met een aantal maatregelen is hier al een flinke besparing te halen. Een routekaart maakt de uitvoeringsmomenten inzichtelijk en combineert deze zoveel mogelijk met natuurlijke momentenbijvoorbeeld bij renovaties of vervangingen. Dit maakt de uitvoering van verduurzaming ook financieel haalbaar.

De eisen voor 2050 zijn aanzienlijk strenger en vereisen maatregelen die de gehele vastgoedportefeuille raken. Het aantal gebouwen waarvoor de voortgang gemonitord moet worden, zal daardoor in de toekomst toenemen. Daarom is er behoefte aan een dynamisch sturingsmodel dat zowel de huidige situatie als de toekomstige ontwikkelingen in kaart brengt. Dit model biedt inzicht in het gebruik van de gebouwen, de voortgang van projecten en de algehele verduurzaming van de portefeuille.

Door het combineren van gegevens over het gebruik van gebouwen en de uitvoering van verduurzamingsmaatregelen, biedt het model een compleet overzicht. Dit maakt het mogelijk om de verduurzamingsinspanningen effectief af te stemmen op de behoeften van eindgebruikers, zowel op korte als lange termijn.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

Figuur 2 Schematische weergave van de afname van CO2 en de daarbij behorende toename van de te verduurzamen gebouwen.

 

Een dashboard voor portefeuillesturing

Integrale, dynamische portefeuillesturing krijgt vorm in een dashboard waar alle data op het juiste aggregatieniveau samenkomen. Een portefeuilledashboard geeft vastgoedinformatie overzichtelijk weer en biedt inzicht op organisatorisch, f inancieel en technisch vlak, zowel op object- als portefeuilleniveau. De informatie wordt real-time weergegeven en gepersonaliseerd, zodat iedereen op elk moment de relevante gegevens tot zijn beschikking heeft. Met een projectenmodule krijg je inzicht in de lopende projecten, de aanvankelijk vastgestelde kaders en de huidige stand van zaken. Na afronding wordt zichtbaar of de doelstellingen zijn gehaald. Een projectenmodule zorgt voor monitoring van projecten op programmaniveau en biedt besluitvorming en acties richting losse projecten. Voor het maken van zo’n dashboard zijn zes stappen van belang: het bepalen van vastgoeddoelstellingen, het definiëren van KPI’s, het implementeren van dataverzameling, het inrichten van het dashboard, het gebruik van het dashboard bij besluitvorming, en het up-todate houden van het dashboard.

 

Figuur 3

 

Voorbereid zijn op de toekomst

Iedere organisatie moet zich voorbereiden op de CO2-doelen van 2050 en daar nu al stappen voor zetten. Naast verduurzaming is het ook belangrijk om in te spelen op de veranderende wensen van eindgebruikers. Een integraal sturingsmodel biedt alle informatie die nodig is om zowel de duurzaamheidsdoelen te halen als te voldoen aan de verwachtingen van gebruikers. Het behalen van de duurzaamheidsdoelen voor 2050 is een complexe uitdaging die vraagt om zowel sturing op korte termijn als op lange termijn. De portefeuilleroutekaart biedt een praktische oplossing voor de kortere termijn, terwijl het integraal sturingsmodel organisaties helpt om de verduurzamingsdoelen op de lange termijn te realiseren. Door effectief gebruik te maken van deze instrumenten kunnen organisaties hun vastgoedportefeuilles verduurzamen en tegelijkertijd voldoen aan de wetgeving en de wensen van eindgebruikers.

 

 

Over de auteur: Sybren van der Velde

Sybren is adviseur strategisch vastgoedmanagement bij TwynstraGudde. Hij vertaalt strategische doelstellingen naar concrete kaders voor een vastgoedportefeuille. Dat is breder dan alleen de financiële kaders, maar een integrale afweging tussen verschillende aspecten om een toekomstbestendige vastgoedportefeuille te realiseren.

 

 

Mail the editors