Modulair bouwen heeft de toekomst

Editie: 27

Published on: 03 maart 2020

Modulair bouwen is in opkomst. Bij deze bouwmethode worden de modules, die samen het gebouw gaan vormen, in de fabriek gemaakt. Na fabricage van de modules, worden deze naar de bouwplaats vervoerd en daar op hun plaats gehesen. Hierdoor verandert de bouwplaats in een montageplaats waar naast het plaatsen van de modules alleen nog het koppelen van leiding- en elektrawerk moet gebeuren. Soms worden de modules zelfs volledig afgewerkt en gemeubileerd op hun plek gezet. Het gebouw is daarna klaar om bewoond te worden. Modulair bouwen is voor veel verschillende gebouwen geschikt; van eengezinswoning tot appartementencomplex, van kantoorgebouw tot hotel.

Marjet Rutten (2019), publicist die zich bezighoudt met innovatie in de bouwsector, heeft een inschatting gemaakt van het aantal gebouwde modulaire woningen op basis van gegevens van industriële bouwers. Zij kwam in 2018 uit op 6.850 modulaire woningen die de fabriek uitrolden op een totaal van 66.585 nieuwe woningen. Dit betekent dat circa tien procent van de totale nieuwbouw door middel van enige vorm van industrialisatie tot stand kwam. Dit is pas het beginpunt; industrialisatie gaat in de bouwsector steeds belangrijker worden. Sterker nog: industrialisatie van de bouw zal nodig zijn voor een toekomstbestendige sector en om een aantal maatschappelijke problemen op te lossen. Hoe modulair bouwen hierbij kan helpen wordt hieronder toegelicht.


Modulair bouwen kan een aantal maatschappelijke problemen oplossen

Modulair bouwen is noodzakelijk om het woningtekort op te lossen

Bouwen met modules levert voor de bouw belangrijke productiviteitswinst op, waardoor met hetzelfde aantal mensen meer woningen kunnen worden gebouwd. En dat is nodig, want het bouwpersoneel is de afgelopen jaren zeer efficiënt ingezet terwijl er blijvende grote personeelstekorten waren. Hierdoor kan de woningbouwproductie niet verder stijgen door meer personeel aan te nemen. Om meer te bouwen, zijn daarom andere methodes nodig.

Adviesbureau McKinsey (2019) heeft berekend dat bij modulaire bouw 80 procent van de arbeid kan worden verplaatst van de bouwplaats naar de fabriekshal. De overgebleven 20 procent van de arbeid is op de bouwplaats nodig om de modules op hun plek te krijgen en af te werken. Het deel van de bouw dat in de fabriekshal plaatsvindt, is twee keer zo productief als de bouw op een conventionele bouwplaats. Per saldo levert modulair bouwen dus een totale productiviteitswinst op van 80 procent.

Dat de productiviteit bij het maken van de modules zoveel hoger ligt, komt doordat werken in een hal niet gevoelig is voor weersomstandigheden en materiaalleveringen beter kunnen worden gepland. Hierdoor ligt het werk minder vaak stil. Daarnaast verhoogt modulair bouwen de productiviteit doordat de handelingen gestandaardiseerd zijn en steeds worden herhaald.

Modulair bouwen is dus een logische oplossing om het woningtekort terug te dringen. Om in kaart te brengen hoeveel woningen met modulaire bouw kunnen worden gebouwd, is gekeken naar het gemiddelde aantal woningen dat tussen 2015 en 2018 is gebouwd: 58.200 woningen. Wanneer een aandeel van 50 procent modulaire bouw zou worden gerealiseerd, dan stijgt het mogelijke aantal nieuwe woningen (door die verhoogde productiviteit) naar 81.500 woningen per jaar. Wij verwachten dat als eerste appartementencomplexen modulair kunnen worden gebouwd, in Nederland is ongeveer 50 procent van de nieuwe woningen een appartement.

 

 

Figuur 1 Prognose aantal nieuwbouwwoningen modulair bouwen (CBS, ABN AMRO Sector Advisory)

Als de groei van het aandeel modulaire bouw nu begint en jaarlijks in gelijke stappen naar 50 procent oploopt, kunnen tot 2030 maar liefst 146.000 extra woningen worden gebouwd. Het woningtekort kan dan krimpen tot 60.000 woningen in plaats van de 206.000 die nu wordt voorspeld.

Modulair bouwen is vernieuwend en voordeliger

Bijkomend voordeel is dat modulaire bouw op de langere termijn goedkoper kan zijn. Doordat er in de fabriek veel nauwkeurig kan worden gewerkt, worden er minder fouten gemaakt en zijn de faalkosten een stuk lager. Hierdoor kunnen nieuwe woningen betaalbaarder worden. Dat is gezien de gemiddelde verkoopprijs van een nieuwbouwwoning van bijna 387.000 euro in het derde kwartaal van 2019 geen overbodige luxe.

Doordat er door middel van de productie in de fabriek een prijsvoordeel valt te behalen en vergaande optimalisatie van het bouwproces mogelijk is, komt er ook steeds meer concurrentie van vernieuwende partijen. Er komen nieuwe toetreders op de markt die de rol van traditionele bouwers kunnen overnemen. Partijen die geen traditioneel bouwverleden hebben en voor een disruptief effect kunnen zorgen in een conservatieve sector. Een goed voorbeeld hiervan is Katerra, een snelgroeiend bedrijf gestart in 2015 die enkel in bezit is van fabrieken voor modules en montageteams.

Modulair bouwen is noodzakelijk om de vergrijzing van het bouwpersoneel op te vangen

Bouwpersoneel wordt steeds schaarser. Hierboven werd al vermeld dat het huidige personeel in de bouw steeds efficiënter is ingezet en er een personeelstekort is, waardoor extra woningen alleen gebouwd kunnen worden met andere bouwmethodes. In de toekomst zal bouwpersoneel alleen maar schaarser worden. Het bouwpersoneel vergrijst namelijk snel. Zoals in onderstaande grafiek te zien is, werken er in de bouwsector relatief veel mensen van 35 jaar of ouder. Er werken daardoor relatief weinig jongeren in de bouw, waardoor op de langere termijn het personeelsbestand zal afnemen omdat een grote groep personeel met pensioen gaat.

Figuur 2 Leeftijdsverdeling personeel bouw en Nederland als geheel (CBS, ABN AMRO Sector Advisory)

Voordeel van modulair bouwen in de fabriek is dat dit minder arbeidsintensief is dan op de bouwplaats, waardoor ouder personeel op een goede manier langer door kan werken. Het werk is ook schoner, veiliger en regelmatiger door de nieuwe technieken en technologie; dat kan aantrekkelijk zijn voor jongeren om in de bouwsector te gaan werken.

Daarnaast komt er steeds meer vraag naar personeel door de groei van andere bouwactiviteiten. Er moet nog heel veel worden verduurzaamd, wat veel meer maatwerk is dan nieuwbouw. Denk aan alle kantoren die in 2023 minimaal energielabel C moeten hebben of aan al die verschillende koopwoningen die nog moeten worden verduurzaamd. Dit is minder makkelijk te automatiseren dan nieuwbouw, waardoor personeel beter hier ingezet kan worden.

Modulair bouwen is noodzakelijk om bouwemissie te verminderen

De bouwsector kan niet meer om duurzaamheid heen. De uitspraak van de Raad van State van mei 2019 inzake de Programma Aanpak Stikstof (PAS) heeft duidelijk gemaakt dat ook de bouwsector niet op de oude voet door kan, ondanks dat de stikstofuitstoot van de bouwsector relatief laag is (Adviescollege Remkes, 2019). Doordat de PAS werd ingetrokken, kwam de vergunningverlening voor nieuwe bouwprojecten voor een deel stil te liggen. Om bouwprojecten weer te kunnen starten, is het voor de bouwsector noodzakelijk om te kijken hoe zij de emissies tijdens de bouw kunnen verlagen. Dan is de kans groter dat de projecten doorgang kunnen vinden. Het adviescollege Remkes (2019) verwoordde dit in hun adviesrapport als volgt: “Het adviescollege is van mening dat er in de bouw winst is te behalen door modulair, energieneutraal, circulair en natuurinclusief te bouwen en door beter gebruik te maken van innovatieve technieken en materialen.”

Door modulair te bouwen zijn er minder transportbewegingen van en naar de bouwplaats en zijn er minder machines op de bouwplaats nodig. De vrachtwagens en bouwmachines zorgen voor stikstofuitstoot. Bijkomend voordeel van modulair bouwen is daarom dat er minder emissies zijn wat milieuwinst oplevert.

Referenties:

ABN AMRO (2019). Modulair bouwen levert 40 procent extra woningen op. https://insights.abnamro.nl/2019/12/modulair-bouwen-levert-40-procent-extra-woningen-op/

ABN AMRO (2019). Verspilde moeite. Over faalkosten in de bouwsector. https://insights.abnamro.nl/2019/04/faalkosten-in-de-bouw-lopen-jaarlijks-op-tot-miljarden-euros/

Adviescollege Remkes (2019). Niet alles kan. https://www.rijksoverheid.nl/documenten/rapporten/2019/09/25/eerste-advies-adviescollege-stikstofproblematiek

Marjet Rutten (2019). Industriële woningbouwproductie 2019: 11.504 woningen! https://www.linkedin.com/pulse/industri%C3%ABle-woningbouwproductie-2019-7785-woningen-marjet-rutten/

McKinsey (2019). Modular construction: From projects to products. https://www.mckinsey.com/~/media/mckinsey/industries/capital%20projects%20and%20infrastructure/our%20insights/modular%20construction%20from%20projects%20to%20products%20new/modular-construction-from-projects-to-products-full-report-new.ashx

Mail the editors