De bestemming
Bangkok, New York, Hong Kong, Toronto… Welk land zal dit jaar het rijtje met interessante studiereis¬bestemmingen van SerVicE mogen aanvullen? Na het onderzoeken van diverse bestemmingen is de keuze van de reiscommissie dit jaar gevallen op Seoul, de hoofdstad van Zuid-Korea. Bij veel mensen rees de vraag ‘waarom Seoul?’. Over deze wereldstad is bij veel mensen nog maar weinig bekend, hoewel het met ruim 22,7 miljoen mensen de op één na grootste stedelijke agglomeratie ter wereld is. De stad is na de Koreaanse oorlog (1950-1953) in mum van tijd uitgegroeid tot een moderne miljoenenstad. Deze acute bevolkingsgroei bracht huisvestingsproblemen met zich mee, zo was het grootste gedeelte van de bevolking destijds dakloos. Enorme bouwopgaven waren noodzakelijk om dit probleem op te lossen. Denk hierbij niet alleen aan woningbouw, maar ook aan commerciële functies en kantoren. Deze explosieve groei heeft een grote impact gehad op de stedelijke ontwikkeling. Ook nu nog worden er veel grootschalige bouwprojecten gerealiseerd in Seoul ten behoeve van de economische ontwikkeling. Vergeet hierbij niet de Olympische Zomerspelen van 1988 en het Wereldkampioenschap Voetbal in 2002 die plaats hebben gevonden in deze stad. Combineer dit met de culturele aspecten van de stad en de bestemmingskeuze spreekt voor zich!
Rustig beginnen
Na de nodige onrust omtrent de aswolk vanuit Ijsland kan de studiereis voor 32 studenten en 2 begeleiders gelukkig toch beginnen op zaterdag 24 april. Om 17.30 uur vertrekt de groep vanaf Schiphol Airport om vervolgens via Istanbul op zondag Seoul te bereiken. Om 17.00 uur arriveert het reisgezelschap na 1,5 uur vertraging op Incheon International Airport. Na een korte busrit komen we aan in het Hongdae Guesthouse, beter bekend onder de Engelse naam ‘Yellow Submarine’. Een eenvoudig en knus guesthouse van de altijd behulpzame Henri. Hier is tijd voor een klein rust- en opfrismoment. Vervolgens kan na 22 uur reizen de eerste maaltijd genuttigd worden in Zuid-Korea en wel in een Italiaans restaurant, gevolgd door een welverdiende nachtrust.
Oriëntatie op de Koreaanse vastgoedmarkt
De volgende dag gaat het formele programma van start met het presenteren van de onderzoeken die de studenten ter voorbereiding op de studiereis hebben verricht. Hierbij is in tweetallen een kort vooronderzoek gedaan naar de diverse projecten en bedrijven die gedurende de week bezocht zullen worden. Ook de verschillen tussen Nederland en Zuid-Korea worden hierbij duidelijk aan het licht gebracht. Na een picknick tussen cherry blossom en sportcomplexen in het Olymisch Park wordt in de middag een lezing verzorgd door dhr. Adji, CFO bij Hana Daol Trust. Door zijn ambitieuze werkervaringen, voorheen vice president bij CB Richard Ellis en research manager bij Cushman & Wakefield, weet hij ons alles te vertellen over de Koreaanse economie en de lokale vastgoedmarkt. Ter afsluiting laat hij ons één van de grote commerciële vastgoedprojecten zien, namelijk COEX. Convention and Exhibition Centre is een complex waar een mix van winkels, cultuur en leisure wordt gehuisvest midden in het zakendistrict van Seoul. Voor de avond van deze eerste dag staat de Seoul Tower op het programma. Dit plan moet helaas worden uitgesteld door de regen die ons al heel de dag lastig valt. Het diner wordt deze avond genuttigd in een naar ons idee typisch Koreaans restaurant. Later bleek het koken van vlees, groenten en noodles in water heel typisch te zijn voor Mongolië.
Op dinsdag begint het programma met een bezoek aan de Hanyang University. Aan deze prestigeuze particuliere universiteit studeren maar liefst 30.000 studenten. Het studieaanbod is erg divers en uitgebreid. Opvallend aan dit bezoek was de waarneembaarheid van hiërarchie die nog steeds van groot belang is binnen de Koreaanse cultuur. Onze begeleiders hebben namelijk een gescheiden bijeenkomst met verschillende professoren van de Hanyang University. Zij zijn erg geïnteresseerd in de studeerwijze in Nederland en eventuele samenwerkingsverbanden. Wij krijgen tijdens deze bijeenkomst een presentatie te zien over de Hanyang University. Dit bezoek wordt afgesloten met een lunch op de universiteit, waarna wij ons per metro verplaatsen naar Digital Media City. Het gehele project neemt een oppervlakte in beslag van 570.000 m2, gelokaliseerd aan de rand van de stad. DMC is door de overheid opgezet voor de ontwikkeling van een combinatie van IT en media. Het samenbrengen van digitale media en entertainment wordt gezien als een belangrijke strategie voor de toekomstige economische groei. De hypermoderne technologiën worden hier niet alleen ontwikkeld en getest, zij worden ook tentoongesteld. De nieuwste technieken worden door ons uitgeprobeerd, waarbij soms weer even het kind in je naar boven komt. Vanaf DMC is het mogelijk om door middel van een schokkerige, maar gelukkig korte busrit het World Cup Stadium te bereiken, waar wij maar al te graag een bezoek aan brengen. Hier vond in 2002 het Wereldkampioenschap Voetbal plaats, waarbij onze ‘eigen’ coach Guus Hiddink (Koreaanse uitspraak: Guusè Hiddinkûh) het Zuid-Koreaanse voetbalteam boven iedereens verwachting tot de halve finale heeft weten te brengen, iets dat in de hele geschiedenis nog nooit is voor gekomen. Sindsdien wordt dhr. Hiddink als held gezien in Zuid-Korea, wat voor ons resulteerde in lachende gezichten en behulpzaamheid bij enkel en alleen het zeggen van Guusè Hiddinkûh tegen de lokale bevolking. Na het diner te hebben genuttigd in een semi-Koreaans/semi-westers restaurant waar pullen bier het beeld bepaalde, wordt de avond afgesloten in een karoake bar. De hele avond worden Engelstalige hitjes uit volle borst meegezongen, waarbij ‘Yellow Submarine’ natuurlijk niet mag ontbreken.
Woensdagochtend herinneren sommige aangetaste stembanden ons aan de voorafgaande avond. Het ochtendprogramma mag door een ieder zelf worden ingevuld. Begin van de middag begeven wij ons met de hele groep naar World Design Capital. Hier verzorgt dhr. Mook, manager van Seoul Design Foundation, een presentatie over World Design Capital Seoul 2010. Seoul is de eerste stad die door een officiële competitie is benoemd tot WDC, waar zij uiteraard enorm trots op zijn. Het behalen van deze titel brengt vele strategiën en ontwikkelingen met zich mee, welke dhr. Mook aan ons presenteert. Deze presentatie wordt ondersteund door diverse uiterst moderne filmpjes en een schitterende maquette. Ter afsluiting worden diverse vormen van cultureel, historisch en stedelijk design aan ons tentoongesteld. Voor de avond staat iets bijzonders op het programma, namelijk de Koninginnedagreceptie. Ja inderdaad, in Seoul! Om 17.30 uur worden wij, naast vele andere Nederlanders of aan Nederland gerelateerde gasten, verwacht in de ‘Crystal Ball room’ in het Lotte Hotel. Een ieder voorzien van een persoonlijke uitnodiging van de Nederlandse ambassade. Naast het spotten van diverse BN-ers, zoals Aron Winter, Pierre van Hooijdonk en Jean Marie Pfaff, mogen ook de bitterballen, frikandellen en kaasblokjes niet ontbreken op deze receptie. Als klapper op de vuurpijl wordt er een toespraak gehouden door onze eigen minister-president Balkenende. Later op de avond mogen wij zelfs als groep met hem op de foto. In het bezit van unieke foto’s en gevulde magen verlaten wij deze avond voldaan het luxueuze hotel om af te reizen naar onze eigen ‘submarine’.
Omdat ons donderdag een vol programma te wachten staat, beginnen we al vroeg met een bezoek aan AIG Global Real Estate. Dit is de ontwikkelaar van International Finance Centre Seoul. Door middel van schitterende, maar peperdure maquettes die tot in de kleinste details zijn uitgewerkt, wordt ons meer verteld over dit project. Met een oppervlakte van 500.000 m2 vormt IFC het belangrijkste zakengebied voor de stad. De ontwikkeling wordt gekenmerkt door drie kantoortorens (A-grade), een 5-sterren hotel en een luxe winkelcentrum bestaande uit 3 verdiepingen. Vanuit het kantoor van AIG verplaatsen wij ons naar Savills Korea. Wij worden ontvangen op een kantoor van deze wereldwijde onafhankelijke adviseur die zich bezig houdt op het gebied van commercieel onroerend goed. Door middel van een interessante presentatie komen wij meer te weten over de Koreaanse kantorenmarkt en alle bijbehorende feiten en statistieken. Alle informatie die in de ochtend over ons heen is gekomen, kan door iedereen verwerkt worden tijdens een rustige lunch langs de Cheonggyecheon. Dit is een beek met een lengte van 5,8 km die door het centrum van Seoul loopt. In het verleden is deze beek gedempt geweest om er vervolgens een weg aan te leggen. Later is de beek toch gerestaureerd en is sinds 2005 weer open. In de middag wordt er een bezoek gebracht aan ING Real Estate. Een wereldwijde financiële instelling die door zijn Nederlandse origine al bij vele van ons bekend is. Door de snel groeiende economie in Zuid-Korea en doordat Zuid-Korea over één van de grootste vastgoedmarkten van Azië beschikt, is het een interessant land om in te investeren. Tijdens ons bezoek komen wij meer te weten over de kansen en risico’s die te vinden zijn op de Koreaanse vastgoedmarkt. Het bezoek aan Nederlands getinte bedrijven zet zich vervolgens voort. Als afsluiting van het programma voor donderdag gaan wij namelijk langs bij Nuffic Neso Korea. Neso staat voor Netherlands Education Support Office. Allerminst verbazend is het feit dat de directeur van dit frisse bedrijf, mevrouw Eun-mi Postma, in Nederland is opgegroeid. Tijdens haar presentatie wordt ons al snel duidelijk dat er op het gebied van onderwijs grote verschillen zijn tussen Zuid-Korea en Nederland. De bevolkingsgroei en de Koreaanse cultuur spelen hierbij een belangrijke rol. Koreaanse studenten krijgen te maken met veel concurrentie en hierarchie. Daarom is het des te meer belangrijk om je te kunnen onderscheiden van andere studenten. Na een leerzame, maar drukke dag staat er ook voor de avond nog iets op het programma. Na het nuttigen van het diner begeven wij ons naar de Seoul Tower, aangezien het weer inmiddels aardig is opgeklaard. Vanaf deze 237 meter hoge toren krijgen wij een mooi beeld te zien van Seoul bij nacht. De toren bevindt zich namelijk in het centrum van de stad op de Namsan berg. Nu pas is duidelijk te zien hoe groot deze stad eigenlijk is. Vol nieuwe indrukken wordt de dag hiermee afgesloten.
De laatste dag van het formele programma brengen wij allereerst een bezoek aan Times Square. Dit project wordt gekenmerkt door een mix in gebruik. Denk hierbij aan een luxe hotel van Marriott, een riant winkelcentrum inclusief bioscoop en twee hoge kantoorgebouwen. Na een heerlijke lunch te hebben genuttigd in Times Square begeven wij ons naar de Hongik University. In de middag worden hier presentaties verzorgd door Koreaanse architectuurstudenten. Ondanks het wat gebrekkige Engels is het interessant om hun projectaanpak en gedachtengang waar te nemen. Ook wordt hier een presentatie gegeven vanuit ons eigen reisgezelschap over de TU/e en van daaruit verder ingezoomd op onze mastertrack Real Estate Management and Development, over onze aanpak van projecten en tot slot over studievereniging SerVicE en andere aspecten binnen het studentenleven in Nederland. Na deze presentatie worden wij weer even herinnerd aan de Koreaanse cultuur: vragen en antwoorden vanuit de zaal worden alleen gedaan door de Koreaanse professoren. Het diner nuttigen we op de universiteit waarna ons bezoek wordt afgesloten door een presentatie over Times Square.
Mooie afsluiting
De laatste twee dagen van onze studiereis gaan we Seoul vanuit een ander perspectief bekijken, namelijk de culturele kant. Zaterdagochtend vertrekken we al vroeg met een bus naar de Demilitarized Zone, een bufferzone van 4 km breed tussen Noord- en Zuid-Korea. Tijdens de busrit vertelt een gids ons meer over de geschiedenis van DMZ en Zuid-Korea. Op plaats van bestemming is het mogelijk om via een lang, steil pad te kijken naar één van de 4 tunnels die Noord-Korea heeft gegraven onder DMZ. Al deze tunnels lopen vanuit Noord-Korea direct richting Seoul. Gelukkig zijn zij door Zuid-Korea ontdekt, al rijst de vraag of er misschien nog meer tunnels zijn. Vervolgens is er vanuit een ander punt de mogelijkheid om uit te kijken naar Noord-Korea. Hierbij wordt echter streng gecontroleerd op het maken van foto’s. Het is slechts mogelijk om vanaf een grote afstand foto’s te maken en niet van militairen, anders worden de foto’s direct persoonlijk verwijderd. Na ons bezoek aan DMZ is er een vrij te besteden middag, waarin met name veel souvenirs worden ingeslagen op Koreaanse markten. ’s Avonds dineren we gezamenlijk in een typisch Koreaans restaurant. Zonder schoen, met stokjes en al zittend op de grond kan er gebarbecued worden aan tafel. Natuurlijk is hierbij ook kimchi onmisbaar, een pittige Chinese kool. De opgetrokken en verkrampte benen mogen na het diner worden losgeschut tijdens een workshop taekwondo. Dit is een Koreaanse ongewapende vechtsport. Gekleed in witte pakken betreden wij na een korte demonstratie over hoe het eigenlijk zou moeten de mat. Na een flinke warming up waarbij alle spieren aan bod komen, worden er verschillende traptechnieken aangeleerd. Na even droog oefenen, zijn we elkaars proefkonijn. Eventuele hoogopgelopen frustraties eerder deze week krijgen de vrije loop. Fanatiek is iedereen, misschien iets té… De workshop resulteert in een gebroken vinger, een opgezwollen hand en 2 zwarte tenen. Tot slot mogen er plankjes worden doorgeslagen, wat zelfs door de vrouwelijke reisdeelnemers vlekkeloos verloopt.
En dan is het alweer zondag, de dag van vertrek. Maar omdat we pas ’s avonds terug vliegen, kunnen we deze dag nog een bezoek brengen aan één van de paleizen in Seoul, namelijk het Changgyeonggung Palace. Genietend van het inmiddels mooie weer wordt het eeuwenoude paleis bewonderd. Na een picknick met sandwiches en dumplings bezoeken wij tot slot de Seodaemun Prison, gebouwd tijdens de Japanse bezetting. Hier leren wij meer over de historie van Zuid-Korea. Het eind van een mooie en leerzame studiereis is aangebroken. Tijd om ons met de bus naar het vliegveld te begeven.
Tot slot
De vraag ‘waarom Seoul?’ kan ik inmiddels ruimschoots beargumenteren, wat een geweldige stad! De omvang van de stad, de cultuur, de snelopkomende ontwikkelingen en niet te vergeten de vriendelijkheid en behulpzaamheid van de bevolking zijn aspecten die mij het eerst te binnen schieten wanneer ik terug denk aan Seoul. Daarnaast waren de verschillen tussen Nederland en Zuid-Korea leerzaam voor onze oriëntatie op de Koreaanse vastgoedmarkt. Ik kijk met veel plezier terug op een onvergetelijke, leerzame reis in een gezellig gezelschap.
Petra Quirijns
Voorzitter Reiscommissie SerVicE 2009-2010